Systemy operacyjne

RAMdysk w Windows – najlepsza metoda tworzenia dysku RAM

ramdisk storage

W tym artykule przedstawię najlepszą bezpłatną aplikację do tworzenia wirtualnych dysków, która wykorzystuje wolną przestrzeń pamięci RAM. Stworzony w ten sposób RAMdisk można wykorzystać do przyśpieszenia działania systemu operacyjnego Windows XP, Vista, Windows 7 oraz Windows 8. Tworzenie RAMdysku sprowadza się do zainstalowania i skonfigurowania aplikacji o nazwie ImDisk Virtual Disk Driver, która nie posiada żadnych limitów, co więcej program wyposażony jest w unikalny mechanizm tworzenia RAMdysków, który dedykowany jest dla osób z mniejszą ilością RAM.

Zastanawiasz się zapewne po co kombinować tworząc wirtualne dyski. Odpowiedź jest bardzo prosta, pamięć operacyjna jest wielokrotnie szybsza, a czasy dostępu do danych nieporównywalnie krótsze aniżeli w najlepszych powszechnie dostępnych pamięciach masowych.

Dlaczego warto korzystać z RAMdysku?

Przyśpieszenie działania systemu Windows

System operacyjny Windows w trakcie działania wykorzystuje katalogi TEMP, TMP i inne do zapisywania rozmaitych danych tymczasowych. Katalogi zlokalizowane są na dysku twardym, który posiada gorsze właściwości wydajnościowe. Gdy zmienisz lokalizację katalogów tymczasowych na RAMdisk, spowodujesz, że zapis i odczyt danych z/do katalogów będzie błyskawiczny, przez co wzrośnie ogólna wydajność Windows, aplikacji i gier.

Optymalizacja zużycia dysków

Dotyczy szczególnie dysków SSD, które posiadają ograniczoną liczbę cykli zapisu (P/E). W dużym skrócie o co w tym chodzi? Dysk SSD zbudowany jest z pamięci flash (znanych z pendrive’ów). Producenci dysków SSD mimo, że już od dobrych 10 lat posiadają bardziej zaawansowane technologie, zdecydowali się zastosować w powszechnym obrocie (czyt. dla przeciętnego Kowalskiego) komórki TLC w tanich konstrukcjach i MLC (w nieco droższych), które pozwalają na odpowiednio 1000 i 3000-5000 cykli zapisu. Na rynku możemy spotkać także dyski z wyższej półki, gdzie szacowany P/E jest na poziomie od 10000 wzwyż (komórki typu SLC, eSLC, eMLC), jednakże w powszechnej sprzedaży mamy do czynienia z tymi pierwszymi (TLC, MLC).

Wyobraź sobie że posiadasz typowy tani dysk SSD montowany domyślnie w wielu laptopach (nawet tych droższych), komórki flash są typu TLC czyli P/E jest na poziomie zaledwie 1000 cykli. Przy intensywnym użytkowaniu komputera i dysku pierwsze oznaki zużycia możesz zauważyć już po 12 miesiącach (zależnie od pojemności dysku, sposobie zagospodarowania przestrzeni i intensywności użytkowania). Tak było z moim dyskiem SSD Samsunga 64GB, który po niespełna 14 miesiącach typowego domowego użytkowania zaczął sprawiać problemy, jak później okazało się powodem była wyczerpująca się pula cykli zapisu.

W tym właśnie miejscu wkracza nasza zgrabna aplikacja do tworzenia RAMdysku, dzięki której stworzymy wirtualny dysk twardy w pamięci operacyjnej komputera i przerzucimy na niego część zadań związanych z zapisem danych, tym samym odciążając dysk SSD.

RAMdysk możesz wykorzystać do przechowywania:

  • Folderów tymczasowych i danych podlegających częstej modyfikacji.
  • Folderów tymczasowych (cache) przeglądarek internetowych (jeśli posiadasz dysk SSD i dużo oglądasz materiałów wideo na Youtube, filmów czy materiałow szkoleniowych, utworzenie RAMdysku jest wręcz koniecznością).
  • Danych (np. obrazy ISO) które po pobraniu nagrasz na płytę DVD lub pendrive (po co marnować P/E SSD jak można plik zapisać w pamięci RAM i z jej poziomu stworzyć bootowalny pendrive czy nośnik CD/DVD).

W niektórych przypadkach można nawet pójść o krok dalej i przenieść do RAM niektóre foldery systemowe, co więcej są sposoby by instalować i uruchamiać całe aplikacje z poziomu RAMdysku uzyskując niebotyczne osiągi wydajnościowe (istotne szczególnie w grach komputerowych), ale o tym powiemy sobie przy okazji poradnika o optymalizacji Windows i SSD.

Perfekcyjnym rozwiązaniem jest posiadanie 16GB RAM, z czego 50% oddelegowanie do obsługi RAMdysku. Na laptopach z Windows 7 i 3GB RAM można odczuć wyraźny dyskomfort już przy ustawieniu RAMdysku na poziomie 300MB. Jest to spowodowane komunikatami o braku pamięci RAM (na ścisłość komunikaty można wyłączyć). Właściciele komputerów zasobnych w pamięć operacyjną (4GB+) z pewnością powinni skorzystać z wirtualnego dysku RAM.

Poniżej testy wydajności mojego RAMdysku…

Benchmark ramdysk

…i typowego dysku SSD montowanego w laptopach – Samsung 840…

Benchmark Samsung SSD 840

Gołym okiem widać, który wariant jest wydajniejszy 😉

Instalacja ImDisk i tworzenie RAMdysku

ImDisk można pobrać z tej lokalizacji. Najlepiej zainstalować od razu cały zestaw narzędzi mieszczący się w instalce ImDisk Toolkit (będzie potrzebny w dalszej części artykułu).

ImDisk Toolkit

Po uruchomieniu instalatora wystarczy zaakceptować komunikat UAC i kliknąć Install. Następnie należy ponownie uruchomić komputer.

W panelu sterowania pojawi się dodatkowy aplet ImDisk Virtual Disk Driver. Możemy go wywołać również poprzez ikonę na pulpicie, o ile zdecydowaliśmy się na etapie instalacji utworzyć skróty.

imdisk.cpl

Rozpoczynamy tworzenie nowego RAMdysku, wybieramy Mount new.

imdisk virtual disk driver

Przypisujemy literę dysku do wirtualnego napędu (Drive letter, w przykładzie litera X), po czym określamy jego rozmiar wyrażony w określonej jednostce (bajty, kilobajty, megabajty, gigabajty – na zrzucie tworzymy dysk RAM o wielkości 300MB).

Mount new virtual disk

Po ustawieniu wszystkich opcji pozostaje kliknąć OK, ale to jeszcze nie wszystko. Po zakończeniu tworzenia RAMdysku pojawi się kreator formatowania nowego dysku. Oczywiście musimy sformatować dysk przed jego użyciem. W oknie głównym ImDisk zauważymy nowy wpis z przed sekundą utworzonym RAMdyskiem.

RAMdisk Imdisk

Alternatywną metodę tworzenia RAMdysku w oparciu o inny moduł ImDisk – RamDiskUI.exe przedstawię w sekcji dotyczącej autouruchamiania.

Pamiętaj, że po zrestartowaniu komputera wszystkie dane zawarte w RAMdysku zostaną utracone, w związku z czym nie zapomnij przenieść danych przed restartem, ewentualnie skorzystaj z możliwości zapisu RAMdysku do obrazu IMG/ISO podczas zamykania Windows (wydłuża proces zamykania systemu). Jeśli używasz dysku RAM wyłącznie do zwiększenia wydajności systemu, nie musisz martwić się o zapisywanie obrazu.

Autouruchamianie RAMdysku wraz z Windows

Jeśli chcemy utworzyć wirtualny dysk z opcją autouruchamiania musimy skorzystać z dodatkowego narzędzia ImDisk Toolkit (RamDiskUI.exe), dzięki któremu określimy zachowanie RAMdysku.

RamDisk Configuration Tool jest zdecydowanie bardziej czytelny dla początkujących użytkowników, w związku z czym rekomenduję, by tę metodę stosować w pierwszej kolejności.

Opis kluczowych funkcji ImDisk RamDisk Configuration Tool (RamDiskUI.exe)

ImDisk Basic

  • Size [KB/MB/GB] – rozmiar dysku wyrażony w kilobajtach, megabajtach lub gigabajtach.
  • Allocate Memory Dynamically – zaznaczenie opcji przestawi tryb pracy RAMdysku w dynamiczny. Na czym to polega? Użytkownik określając rozmiar RAMdysku definiuje jego maksymalną objętość w pamięci RAM, początkowo RAMdysk będzie utylizował niewiele zasobów, z biegiem rosnącego zapotrzebowania utylizacja RAM wzrośnie, aż do osiągnięcia rozmiaru granicznego. Jest to idealne rozwiązanie dla osób z mniejszą ilością pamięci RAM, jednakże taki sposób alokowania danych w pamięci zmniejsza wydajność RAMdysku, który i tak będzie nieporównywalnie szybszy od dysku SSD.
  • Drive letter – litera dysku przypisana do konkretnego wirtualnego napędu (widoczna z poziomu ekranu Mój komputer).
  • File System – typ systemu plików, do wyboru NTFS, FAT, FAT32 i exFAT (zalecane NTFS).
  • Launch at Windows Startup – opcja inicjuje RAMdysk podczas uruchamiania Windows. Szczególnie przydatna, gdy na RAMdisk przeniesiemy systemowe katalogi tymczasowe.
  • Create TEMP Folder – jeśli próbowałeś kiedyś utworzyć RAMdysk zawierający katalogi tymczasowe wiesz doskonale, że jeśli na wirtualnym dysku system nie odnajdzie katalogu tymczasowego podczas inicjowania niektórych usług, system potrafi mocno przymulić i opóźnić start pozostałych komponentów (usług). Dzięki ImDisk ten problem został rozwiązany. Opcja Set TEMP Variables jest ułatwieniem dotyczącym definiowania zmiennych środowiskowych odnoszących się do folderów TEMP i TMP.

ImDisk Advanced

  • Cluster size – rozmiar jednostki alokacji plików.
  • Drive Label – etykieta dysku wyświetlana w oknie Mój komputer.
  • Dynamic RamDisk CleanUp – opcja szczególnie przydatna dla osób z małą ilością pamięci RAM, pozwala lepiej zarządzać alokowaną pamięcią przyporządkowaną do RAMdysku.
  • Use Mount Point – punkty montowania. Możesz określić do 10 pustych katalogów, które zostaną podpięte podczas inicjowania RAMdysku.
  • Save as Image File – ręczny zrzut zawartości RAMdysku do pliku IMG. Obraz można ponownie wczytać. Przydatne gdy RAMdysk wykorzystujemy do instalowania/uruchamiania aplikacji.
  • Load Content from Image File or Folder – wczytuje dane (aplikacje) z obrazu IMG lub z określonego katalogu. W połaczeniu z programem konsolowym ImDisk do auto-zapisywania obrazu RAMdysku tworzy ciekawy duet potrafiący odtwarzać poprzedni stan RAMdysku w kolejnej sesji.
  • Additional Parameters – w polu tekstowym możemy wpisać dodatkowe parametry uruchomieniowe przekazywane do aplikacji. Szczegółowe informacje znajdziesz w dokumentacji ImDisk.

Na ścisłość, aby przy pomocy ImDisk Configuration Tool stworzyć RAMdysk wystarczy wpisać jego rozmiar i zatwierdzić operacje OK. Woluminu nie będzie trzeba nawet formatować, wszystko odbędzie się w tle, w kilka sekund otrzymujemy gotowy do działania wirtualny dysk w pamięci operacyjnej naszego komputera.

ImDisk i widoczność dysku RAM

W systemie Windows 7 i Vista spotkałem się czasami z drobnymi problemami związanymi z wyświetlaniem dysku RAM w oknie Mój komputer, który nie zawsze pojawiał się. Dysk bez większych problemów można zobaczyć za pomocą menedżerów plików Unreal Commander, Free Commander, Total Commander i innych. Osoby takie jak ja , które mało używają eksploratora Windows nie uznają tego za problem, jednakże musiałem wspomnieć o tej drobnej przypadłości.

Jeśli dotknął Cię ten bug pewnie zadasz pytanie – jak sprawić by tuż po uruchomieniu Windows dysk RAM był widoczny w oknie Mój komputer?

Najprostsze rozwiązanie to pobrać narzędzie devcon.exe (Pobierz), przekopiować do folderu C:\Windows\System32, przygotować odpowiedni skrypt CMD/BAT, który wyłącza a następnie ponownie włącza wybrane urządzenie (np. CDROM – devcon restart *CDROM*). Na koniec pozostaje dodać skrypt do autouruchamiania za pomocą przystawki Harmonogramu zadań.

Całą operację można wykonać ręcznie z poziomu menedżera urządzeń – devmgmt.msc. Odświeżyć listę urządzeń w Mój komputer można także poprzez włożenie pendrive do USB. W systemie Windows 8 nigdy nie stwierdziłem występowania usterki, dotyczy ona wyłącznie starszych wersji Windows i w dodatku występuje bardzo rzadko. Dodam, że problem nigdy nie wystąpił, gdy uruchomiłem komputer z podpiętym kluczem USB lub dyskiem wymiennym.

O autorze

Mariusz Kołacz

Z zawodu mgr inż. informatyk, zwolennik nowoczesnych technologii i fan Nikoli Tesla. Prowadzi kilka blogów o tematyce technologicznej. Po godzinach lubi przeczytać dobrą książkę, pozwiedzać ciekawe miejsca w Polsce lub spędzić wolny czas na łonie natury.