Zerowanie dysku SSD – czym jest i kiedy tego nie stosować

Czym jest dysk SSD i dlaczego warto go zerować

Jak działa dysk SSD?

Dysk SSD (Solid State Drive) jest nośnikiem danych wykorzystującym pamięć flash do przechowywania informacji. W odróżnieniu od tradycyjnych dysków twardych (HDD), które działają na zasadzie mechanicznych ruchomych części, dyski SSD korzystają z pamięci NAND, która nie wymaga ruchu fizycznego do odczytu i zapisu danych. Zastosowanie pamięci flash sprawia, że dyski SSD są znacznie szybsze i bardziej wydajne w porównaniu do tradycyjnych HDD.

Jakie są rodzaje dysków SSD?

Dyski SSD, znane również jako dyski stanu stałego, są coraz bardziej popularne wśród użytkowników komputerów, zarówno tych domowych, jak i firmowych. Z uwagi na ich szybkość działania i żywotność, stają się coraz częściej wybierane zamiast tradycyjnych dysków HDD. Co jednak ważne, dyski SSD nie tworzą jednolitej grupy – można wyróżnić kilka ich rodzajów.

Pierwszym najbardziej podstawowym podziałem jest forma, w jakiej dysk jest dostarczany – może to być dysk 2,5 cala, dysk mSATA lub dysk M.2.

Drugim, również istotnym, kryterium jest typ pamięci flash wykorzystywany w dysku. Wyróżniamy tutaj dyski oparte na pamięci SLC (Single Level Cell), dyski MLC (Multi Level Cell) oraz dyski TLC (Triple Level Cell). Każdy z tych typów charakteryzuje się różnym stopniem trwałości i szybkości działania.

Na rynku coraz częściej spotykane są dyski SSD typu NVMe, które zapewniają wyższe prędkości transferu danych dzięki wykorzystaniu interfejsu PCIe.

Warto zaznaczyć, że dyski SSD różnią się także pojemnością – od najmniejszych modeli o pojemności kilkudziesięciu gigabajtów, do tych z kilkoma terabajtami miejsca na dane. Każdy z tych typów dysków SSD ma swoje specyficzne zalety i wady, które trzeba uwzględnić podczas dokonywania wyboru odpowiedniego nośnika dla swojego komputera lub laptopa.

Dlaczego warto zerować dysk SSD?

Zerowanie dysku SSD polega na całkowitym usunięciu wszystkich danych z nośnika. Pomimo że dyski SSD nie mają mechanicznych części, które można by nadpisać lub skasować, istnieje możliwość odzyskania danych z niektórych sektorów pamięci NAND. Zerowanie dysku SSD ma na celu skuteczne usunięcie danych z nośnika, zapobiegając ich przypadkowemu lub zamierzonemu odzyskaniu.

Operacja zerowania dysku jest szczególnie ważna, gdy zamierzamy sprzedaż dysk, a także przy oddawaniu zużytego sprzętu do recyklingu np. w urzędach administracji publicznej, firmach przetwarzających poufne dane, do wymazania nośnika i tym samym zminimalizowania potencjalnego wycieku danych.

Wady zerowania dysku SSD

Częste zerowanie dysku SSD może skrócić jego żywotność, a także jest zbędne np. gdy zamierzamy samodzielnie utworzyć nowe partycje na dysku. Musimy pamiętać, że dyski SSD mają określoną żywotność określaną mianem parametru TBW – Total Bytes Written. Jeśli przekroczymy maksymalną wartość określoną przez producenta, dysk SSD może ulec awarii lub przechowywanie na nim danych stanie się niebezpieczne.

Jak usunąć dane z dysku SSD

Metoda Secure Erase

Jednym z najskuteczniejszych sposobów usunięcia danych z dysku SSD jest użycie metody Secure Erase. Ta metoda wykorzystuje specjalny algorytm do kasowania danych z pamięci NAND, zapewniając całkowite i bezpieczne wymazanie informacji. Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie modele dysków SSD obsługują tę funkcję, dlatego przed jej użyciem należy sprawdzić dokumentację producenta.

Przywracanie fabrycznych ustawień

Inną metodą usunięcia danych z dysku SSD jest przywrócenie go do fabrycznych ustawień. W przypadku wielu modeli dysków istnieje opcja przywrócenia ustawień początkowych, która usuwa wszystkie dane z nośnika. Należy jednak pamiętać, że ta metoda nie gwarantuje całkowitego usunięcia danych i niektóre informacje mogą być nadal dostępne.

Usuwanie danych za pomocą oprogramowania

Istnieje także oprogramowanie specjalnie zaprojektowane do usuwania danych z dysków SSD. Te narzędzia wykorzystują zaawansowane algorytmy, które zapewniają bezpieczne i skuteczne kasowanie informacji z nośnika. Przed użyciem takiego oprogramowania warto jednak dokładnie zapoznać się z instrukcją obsługi i upewnić się, że narzędzie jest kompatybilne z danym modelem dysku SSD.

Użycie metody sprzętowej

Mało kto wie, ale istnieją urządzenia specjalizujące się w usuwaniu danych z różnych nośników pamięci. Takie urządzenie wytwarza bardzo mocne promieniowanie magnetyczne, które bezpowrotnie niszczy nośnik, niestety wraz z całą elektroniką. To właśnie dlatego tego typu forma „czyszczenia” nie jest zbyt popularna w ogólnodostępnych zastosowaniach.

Dodatkowe informacje o algorytmach zerowania dysków SSD

Algorytmy zerowania dysków SSD różnią się od algorytmów stosowanych w tradycyjnych dyskach twardych ze względu na specyfikę technologii SSD. Tradycyjne metody zerowania, takie jak nadpisanie wszystkich sektorów tym samym wzorcem danych, nie są skuteczne w przypadku dysków SSD. Wynika to z faktu, że technologia SSD używa techniki znanej jako wear leveling, która pomaga w równomiernym zużyciu komórek pamięci flash. Zastosowanie tradycyjnych algorytmów zerowania może prowadzić do uszkodzenia pamięci flash i wpływać na wydajność dysku SSD.

W związku z tym, algorytmy zerowania dysków SSD zostały dostosowane do specyficznych wymagań i cech technologii SSD. Jednym z najpopularniejszych algorytmów jest Secure Erase. Jest to mechanizm wbudowany w większość dysków SSD, który pozwala na szybkie i bezpieczne usunięcie danych z dysku SSD. Algorytm Secure Erase usuwa wszystkie informacje z dysku, przywracając go do stanu fabrycznego. W przeciwieństwie do tradycyjnych metod zerowania, Secure Erase nie nadpisuje danych, ale zamazuje klucz szyfrowania, co powoduje, że dane na dysku stają się nieodczytywalne.

Innym algorytmem zerowania dysków SSD jest wykorzystanie komendy TRIM. Komenda TRIM jest używana do informowania kontrolera dysku SSD o sektorach, które można wyczyszczać i przywracać do stanu fabrycznego. Ta metoda jest bardziej efektywna i nie ma wpływu na wydajność dysku SSD, ponieważ nie nakłada obciążenia na kontroler i pamięć flash, tak jak tradycyjne metody zerowania. Komenda TRIM jest automatycznie obsługiwana przez systemy operacyjne, takie jak Windows i macOS, co ułatwia proces zerowania dysków SSD.

Warto podkreślić, że algorytmy zerowania dysków SSD są bezpieczne tylko wtedy, gdy są prawidłowo stosowane. Jeśli nie są, istnieje ryzyko, że dane mogą zostać odzyskane przez niepowołane osoby. Dlatego zaleca  się skorzystanie z profesjonalnych narzędzi lub usług specjalistycznych firm zajmujących się bezpiecznym usuwaniem danych z dysków SSD.

W przypadku samodzielnego zerowania dysku SSD, należy dokładnie zapoznać się z instrukcją producenta i postępować zgodnie z jej wskazówkami. Nieprawidłowe użycie algorytmów zerowania może grozić utratą danych lub uszkodzeniem dysku. Dlatego ważne jest, aby posiadać wystarczającą wiedzę i umiejętności techniczne lub skorzystać z pomocy profesjonalistów, aby upewnić się, że dane zostaną bezpiecznie zniszczone.

Jak odzyskać dane z dysku SSD

Odzyskiwanie danych z dysku bez zerowania

W przypadku usunięcia danych z dysku SSD bez jego zerowania istnieje możliwość ich odzyskania. Istnieje wiele narzędzi i oprogramowania dostępnych na rynku, które umożliwiają odzyskiwanie utraconych informacji. Jednakże, im więcej czasu upłynie od usunięcia danych, tym mniejsza jest szansa na ich skuteczne odzyskanie.

Skuteczność odzyskiwania danych z dysku SSD

Odzyskiwanie danych z dysku SSD może być znacznie trudniejsze niż z tradycyjnego dysku twardego, ponieważ dyski SSD korzystają z zapisu komórek pamięci flash, które możemy zaszyfrować i nadpisać, proces odzyskiwania danych może być bardziej skomplikowany. W przypadku uszkodzenia dysku lub utraty danych z innych powodów, najlepszym rozwiązaniem może być skorzystanie z profesjonalnych usług odzyskiwania danych.

Profesjonalne usługi odzyskiwania danych

Przy utracie danych z dysku SSD warto skonsultować się z profesjonalną firmą specjalizującą się w odzyskiwaniu danych. Takie firmy dysponują odpowiednim sprzętem i narzędziami do odzyskiwania informacji z różnego rodzaju nośników, w tym dysków SSD. Dzięki temu mają większe szanse na skuteczne odzyskanie utraconych danych. Niestety ta usługa jest bardzo droga. Jeśli jednak zawarte na dysku dane warte są tej ceny, możesz spróbować.

Zerowanie dysku HDD vs zerowanie dysku SSD

Różnice w konstrukcji dysku HDD i SSD

Dyski HDD i SSD różnią się zarówno budową, jak i zasadą działania. Dyski HDD wykorzystują mechanizmy ruchome, takie jak wirujące talerze i głowice odczytujące, aby zapisywać i odczytywać dane. Natomiast dyski SSD opierają się na pamięci flash i nie mają ruchomych części. Ta różnica wpływa na efektywność zerowania dysków.

Trwałe usunięcie danych z dysku HDD

Zerowanie dysku HDD jest zazwyczaj bardziej skuteczne niż zerowanie dysku SSD. Ze względu na ich konstrukcję i zastosowanie mechanicznych części, nadpisanie danych na dysku HDD jest łatwiejsze i bardziej skuteczne. Zerowanie dysku HDD może zapewnić większą pewność, że dane zostaną trwale usunięte z nośnika.

Jaka jest różnica między formatowaniem dysku a zerowaniem dysku?

Formatowanie dysku to proces tworzenia nowej struktury plików i usunięcia informacji na dysku. Jednak podczas formatowania, dane nie są fizycznie usuwane, ale jedynie oznaczone jako dostępne. Istnieje jednak wiele narzędzi do odzyskiwania danych, które mogą z łatwością przywrócić pliki ze sformatowanego nośnika.

Zerowanie dysku jest bardziej radykalne i dokładne. Podczas zerowania dysku wszystkie dane są kasowane na poziomie fizycznym, co oznacza, że ​​są one nieodwracalnie usunięte. Ten proces usuwa wszystkie informacje, w tym partycje, tablice i inne struktury. Zerowanie dysku jest bardziej skomplikowane i bardziej czasochłonne niż formatowanie, ale zapewnia większe bezpieczeństwo jeśli chodzi o trwałe usuwanie danych.

Warto jednak pamiętać, że na skuteczność usuwania danych wpływ ma także wybór algorytmu zerowania, a tych mamy całkiem sporo. Najważniejsze z nich omówiliśmy wyżej w artykule.

Zalecenia producentów dotyczące zerowania dysku SSD w Windows

Większość producentów dysków SSD zaleca zerowanie dysku, aby przywrócić go do pierwotnego stanu, jak również przywrócić jego wydajność.

Zerowanie dysku SSD w Windows można zrobić za pomocą dwóch metod:

• Wykorzystując narzędzia producenta – producent dysku SSD może udostępnić specjalne narzędzia do zerowania dysku. Zwykle takie narzędzia są dostępne na stronie internetowej producenta. Warto sprawdzić, czy producent dysku dostarcza takie narzędzia i skorzystać z nich zamiast innych metod.
• Za pomocą funkcji TRIM – system Windows obsługuje funkcję TRIM, która pozwala na odzyskanie przestrzeni, która nie jest już używana przez dane na dysku SSD. Funkcja TRIM jest automatycznie włączona w systemie Windows 10.

Pamiętaj, że zerowanie dysku SSD powoduje trwałą utratę wszystkich danych na dysku. Przed rozpoczęciem procesu koniecznie wykonaj kopie zapasowe wszystkich ważnych plików.